Goethe

J.W. von Goethe heeft in zijn leven veel bereikt. Dat blijkt uit zijn vele geschriften, toneelstukken en gedichten. Hij was ervan overtuigd dat de mens zich te veel laat afleiden van wat hij werkelijk heeft te doen. Goethe concentreerde zich volledig op zijn persoonlijke doelen. Waren er in zijn tijd internet, e-mail en mobiele telefoon geweest, zou hij dan gebruik gemaakt hebben van deze afleidende elektronische toepassingen? Hoe zou hij zich tegen de voortdurende afleiding hebben opgesteld? Hij schreef over het bereiken van resultaten:

‘Tot een mens het besluit genomen heeft zich in te zetten, is er aarzeling, de mogelijkheid om zich weer terug te trekken en blijft effectiviteit altijd uit. Voor alle nieuwe initiatieven en alle creatie geldt één elementaire waarheid en die niet kennen vernietigt talloze ideeën en schitterende plannen: vanaf het moment waarop je je definitief inzet, werkt de voorzienigheid mee. Er gebeuren allerlei dingen die je verder helpen en die anders niet gebeurd zouden zijn. Een stroom van manifestaties komt uit de beslissing voort en allerlei onvoorziene incidenten, ontmoetingen en materiële hulp die geen mens had kunnen bedenken, doen zich op je levensweg voor. Wat je ook maar te doen hebt en wat je ook maar kunt dromen te doen, doe het nu. Stoutmoedigheid duidt op talent en kracht en heeft een magische uitwerking. Begin nu. ’

Wat een bemoedigende tekst en hoe waar is het wat Goethe hier schrijft. Hoeveel plannen en ideeën hebben we en hoeveel daarvan verdwijnen in de vuilnisbak? We laten ons regeren door de waan van de dag, die ons helaas niet automatisch leidt tot het hogere doel waarnaar we op weg zijn. Voor hen die ‘iets’ willen bereiken in het leven is het belangrijk een doel te bepalen en daarvoor te gaan en zich niet al te veel te laten afleiden door die waan van de dag. Tracht telkens weer het hogere doel voor ogen te houden.
Het nemen van een besluit is nodig om het doel te bepalen, anders blijven we zwaaien met het geweer: schieten we een vogel of wordt het toch de haas? De ‘waan van de dag’ is niet anders dan de afweging: vogel of haas? Het nemen van een besluit brengt de noodzaak met zich mee om vele afwegingen in een korte tijd te kunnen maken. De keuze om links- of rechtsaf te gaan op een T-splitsing lijkt eenvoudig. Het is tenslotte afhankelijk van het doel welke keus er gemaakt wordt. Maar zoals zo vaak bij zaken die eenvoudig lijken: zo simpel blijkt het in ons leven niet te werken. Vele vertroebelingen en mistbanken doemen op om ons gekozen doel te versluieren en in die on-doordringbare mist moeten wij zelf bepalen welke richting we kiezen. Elke T-splitsing die is genomen wordt gevolgd door een andere, dan wel een drie-, vier- of vijfsprong. Als we bij elke richtingverandering zwaar nadenken, komen we nergens.
Zo wordt in Utrecht bij de afslag Leidsche Rijn/Vleuten momenteel ingrijpend verbouwd. Het adres waarnaar ik op weg was per auto, leek deze week verder weg dan ooit. De afslag die ik normaal nam, was simpelweg opgeheven en ik stond voor een raadsel hoe er te komen. De tijd begon te dringen en ik raakte wat geïrriteerd: wie verzint het om gewoon een afslag op te heffen en niet aan te geven hoe nu verder te gaan? Na de volgende afslag genomen te hebben, ben ik op ‘gevoel’ verder gegaan: beetje naar het zuiden, daar is Douwe Egberts, een informatiecentrum Leidsche Rijn. Vleuten komt dichterbij, dat ‘voelde’ ik. En na verloop van tijd en enig geluk kwam ik op de Alen-dorperweg, waar ik moest zijn. Intussen had ik meer dan twintig koersbesluiten genomen, waarvan enkele aanvankelijk verkeerd en uiteindelijk toch goed uitpakten. Ach, gebeurt er in ons leven de hele dag niet anders dan dit?
Zonder doel is er ook geen weg daar naar toe?

Veel mensen kampen met besluiteloosheid en wikken en wegen, zeker bij grote beslissingen. Per slot van rekening kan bijvoorbeeld de keus voor een baan grote consequenties hebben voor de nachtrust, de reistijd, de te veroorloven luxe, de kwaliteit van een relatie. De consequenties zijn vooraf maar ten dele te overzien. Besluiteloosheid ontstaat door te veel de consequenties te willen overzien van de mogelijke effecten van een besluit, deze te willen beheersen en te willen controleren.
Wat Goethe schrijft is: kies wat je belangrijk vindt om te doen (bepaal je doel), besluit dat je hieraan met volle inzet en aandacht gaat werken (bewandel het pad en committeer je eraan) en wees bereid daarin onverschrokken voort te gaan onafhankelijk van ‘het seizoen’ (ga voort).
Goethe heeft het ook over contact maken. Neem een besluit en daarmee bedoelt hij: maak er contact mee, verbind je ermee. Zonder contact maken, is de aandacht niet te richten. Als ik wel aandacht voor je heb maar er is geen contact, dan verdoen we onze tijd met elkaar. Het zijn van die situaties waarin je wel voelt: ik heb niks aan dit gesprek want we hebben niks met elkaar. Daar ontbreekt het contact. Contact maken gebeurt in de eerste twintig seconden bij een ontmoeting. Als het dan niet ontstaan is, kan het lang duren voor het wel ontstaat en vaak ontstaat het helemaal niet meer. Zonder contact zal de liefde niet stromen. En aandacht geven is niet anders dan ervoor zorgen dat de liefde stroomt en blijft stromen.
Het is de wezenlijke verbinding van mens tot mens en van mens tot materie. Contact maken is de essentie van onze mogelijkheid om Groots te zijn in onze Kleinheid, terwijl wij doorgaans excelleren in het ‘Klein zijn in onze Grootsheid’

Mandela

Nelson Mandela is in staat gebleken contact te maken met velen op deze wereld. Niet alleen wat hij heeft meegemaakt raakt ons. Wat hem zo’n groot mens maakt is dat hij ons in staat stelt met hem mee te leven in wat hij heeft meegemaakt en daarmee met hem in contact te zijn. Daarmee is hij een inspiratiebron voor velen.
Je kan ook contact maken met immateriële zaken. Dat betekent bijvoorbeeld dat je je verbindt met het maken van een mooi fotoalbum of het schrijven van een boek. Alleen al jouw besluit om een mooi album te maken, vergroot het plezier in de weg naar het resultaat toe. Plak je de foto’s in omdat die stapel echt eens weg moet worden gewerkt, dan levert dat een heel ander fotoboek op.

Als je na echt contact te hebben gemaakt aandacht hebt voor een mens, een immateriële zaak, een dier of een plant kun je het verschil maken. Aandacht voor mensen laat meteen denken aan de reclame waarbij een verpleegster net dat ene sinaasappelpitje uit de verse jus haalt voor meneer Jansen, die in het ziekenhuis is opgenomen. Het duidt aan dat aandacht gaat over zorg, precisie, genot ervaren bij het een ander naar de zin maken zonder jezelf weg te geven. Het boek ‘Geef’ van Bill Clinton sluit naadloos op dit onderwerp aan. Zorg voor een ander, onbevooroordeeld en zonder voorwaarden, leidt tot een groot gevoel van eigen-waarde en tevredenheid. Ditzelfde fenomeen, als resultaat van optimale aandacht, zien we wanneer iemand ‘groene vingers’ heeft. Iemand met ‘groene vingers’ maakt contact en heeft optimale en blijvende aandacht en benadert een plant alsof het een menselijk wezen is. Hierbij wordt gerichte aandacht omgezet in groei.

Het aandachtig gericht zijn op iets of iemand, laat het object van aandacht groeien en stralen. Er is dan sprake van tweerichtingsverkeer, want de aandachtige liefde leidt tot gezonde groei, een prachtige bloei en een bijzonder mate van stralende en glanzende gezondheid. Wel eens in de vakantie iemand anders je planten laten verzorgen? Ik weet niet hoe het je bevallen is, maar opmerkelijk is wel dat bij mij het bij de ene verzorger leidde tot overvloedig water in de potten en dorre blaren en bij de ander tot prachtige stralende bloei en groei. Heb je zelf wel eens de planten van een ander verzorgd? En? Wat was het resultaat?

Het weten wat een groeiend wezen nodig heeft en daarin aandachtig en precies zijn, leidt tot een volwassen groei en ontwikkeling. Daardoor vergroot het wezen zich vanzelf in het universum, want dat is volgens Goethe wat er gebeurt. Dit geldt in zijn ogen voor alles wat de juiste aandacht krijgt. Het universum wordt met elke vorm van groei een beetje groter.

En dan heeft Goethe het over doorzettingsvermogen. Staan voor hetgeen je gekozen hebt te doen, onverschrokken en buigzaam als riet om de seizoenen te kunnen trotseren. Vrolijk huppelend in de lente (dat zijn van die tijden dat alles zo makkelijk gaat), stevig en prettig voortgaand in de zomer (dan heb je ook wel eens last van de hitte en moet je een tijdje uitpuffen, maar alles is zonovergoten), fris doorgaan in de herfst (het waait dan nogal eens) en gedurig in de winter (uithouden die kou en naar binnen keren). Aan het doel verandert niks, het is alleen het voortschrijdend tempo dat verandert. Dit betekent dus dat je ook terug huppelt, opzij kruipt, omloopt, de wals danst, verspringt, plat ligt en zijpaden bewandelt. Dat hoort er nu eenmaal bij.